Welzijn en de leefomgeving - Sien Vels
Als kortstondig geluk stopt, neemt je welzijnsvangnet het over.
Weet je nog, dat Oprah ooit auto’s weggaf op tv? Iedereen in het publiek ontving een zilverkleurig doosje. Inhoud: de sleutel van een gloednieuwe wagen. ‘You get a car! You get a car!’, riep ze door de studio. Het publiek joelde – euforisch waren ze. De verrassing had ze omvergeblazen en ze keerden na de opnames dolgelukkig huiswaarts. Zo veel blijdschap, je gunt het iedereen. Maar hoelang duurt die droom, en schuilt geluk alleen in een gratis auto?
Geluk op loopafstand
Ook al geeft Explorius geen auto’s weg, we willen wél mensen gelukkig maken. En dat begint bij een gezonde basis: je leefomgeving. De plek waar je huis staat, of waar je werkt, bepaalt immers voor een groot deel hoe je dagelijkse leven eruitziet. Het is ons werk om zulke gebieden vorm te geven. Gebieden waar mensen niet alleen wonen, maar vooral samenleven. Daarom stelden wij ons de vraag: hoe draagt een gebied bij aan het geluk van de mensen die er wonen en werken?
Filosofisch perspectief
Er zijn oneindig veel tijdschriften, onderzoeken, boeken en blogs over ‘geluk’ te vinden. Veel beweren te weten hoe je gelukkig kunt worden. Twijfelachtig, bovendien zul je dan eerst moeten weten wat geluk eigenlijk ís. Die vraag stelden we aan prof. dr. Hans Thijssen, hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit. Dat leidde tot een leuk gesprek met veel stof tot nadenken. Voornaamste conclusie: een eenduidig antwoord hierop bestaat niet. Toch is er een stuk meer over te vertellen, net als over de invloed van je leefomgeving op je geluksgevoel.
Geluk of welzijn?
Hoe lastig geluk ook valt te definiëren, twee dingen zijn zeker: tegenslag voorkom je niet, en altijd gelukkig zijn is een illusie. Waar je wél grip op hebt, is een solide basissentiment: een algeheel gevoel van welbevinden. Fijne mensen en een prettige leefomgeving helpen daarbij. Een plek waar je thuiskomt, met buurtgenoten die er zijn voor meer dan een kopje suiker. Ik spreek uit ervaring: in mijn eigen leefomgeving geniet ik van een praatje op z’n tijd en kunnen m’n kinderen en ikzelf veilig over straat. Dat idee alleen al zorgt voor rust, en een diepgeworteld welzijn. Een gevoel dat perfect aansluit bij de letterlijke betekenis ervan, namelijk dat het goed (wel) met me gaat. En ja, heel soms gaat dat gevoel verder – een treetje hoger: voor een kort, ontastbaar moment maakt het me intens gelukkig.
Wat draagt Explorius bij?
Dus als de plek waar je woont en werkt invloed heeft op hoe goed het met je gaat, hoe draagt Explorius dan bij aan het welzijn van mensen? Nou, onder meer door functies te ‘mixen’ – daar geloven wij heilig in. Dat kan in één gebouw gebeuren, maar net zo goed in een heel gebied. Jos Gadet, hoofdplanoloog van de gemeente Amsterdam citeert op Stadszaken.nl de beroemde Amerikaans-Canadese stadsactivist Jane Jacobs (1916-2006):
‘Divers en gemengd, dat zijn dé kenmerken van de vitale stad. Het gaat om diversiteit in bijvoorbeeld functies, bewoners of de leeftijd van gebouwen.’
Hoe de ideale verdeling er precies uitziet? Daar is minder over bekend. Onderzoekers van de gemeente Amsterdam namen – onder leiding van Gadet – elf buurten onder de loep, op zoek naar kwantitatieve kaders voor de functiemix. De ‘ideale ruimtelijke condities’ die daaruit volgden, stellen dat in een leefbare buurt tussen de 35 en 65 procent bruto vloeroppervlak (BVO) gereserveerd moet zijn voor andere functies dan wonen.
Mix & match: reanimatie van de buurt
De afgelopen jaren lag de focus primair op bouwen, waarbij wonen en andere functies vaak werden gescheiden. Door verschillende oorzaken verdwijnen de ijzerhandel, groenteboer en het café steeds meer uit het straatbeeld. Resultaat: een verschraalde leefomgeving en daardoor minder sociale interactie. Want met welke slager, barman of kassière van de buurtsuper kun je nog een praatje maken? Ze zijn er niet meer. Hierdoor neemt de individualisering alleen maar verder toe, terwijl het welzijn in hetzelfde tempo afneemt. Het zijn immers communicerende vaten, bij gebrek aan échte communicatie.
Door niet-wonenfuncties in buurten te herintroduceren, bevordert Explorius het welzijn van de bewoners. In onze ontwikkelingen combineren we namelijk graag functies die zowel bewoners als bezoekers stimuleren tot beweging en ontmoeting. Soms kan dat al met een kleine ingreep, zoals in 't Brugje in Odijk. Door een niet-wonenfunctie in het hart van deze wijk toe te voegen en de auto nou eens een keer niet
centraal te stellen, maakten we een groot verschil voor bewoners en bezoekers.
Een groen, maar vooral kloppend hart
’t Burgje in Odijk
Op het eerste gezicht lijkt ’t Burgje in Odijk (gemeente Bunnik) een reguliere uitleglocatie, maar er schuilt iets moois in: midden in de wijk hebben we ruimte gemaakt voor niet-wonenfuncties. De buurt zelf is opgebouwd rond twee groene, historisch waardevolle plekken. Deze zijn in samenspraak met de bewoners ontworpen, waarna zij ze zelf verder hebben ingericht.
Zo is de bestaande boerderij herontwikkeld tot kinderdagverblijf. Ook vind je er een B&B, theetuin en hebben bewoners een picknicktafel in de openbare ruimte geplaatst; alle drie ontmoetingsplaatsen bij uitstek.
De rest van de buurtschap is rondom deze levendige plek vormgegeven, op basis van shared space: een minimale verkeersstructuur met smalle wegen, zonder fietspad of trottoir. Doordat de openbare ruimte toevallige ontmoetingen uitlokt, vergoot ze de sociale cohesie: bewoners ontmoeten elkaar op straat, tussen de spelende kinderen.
Als eigentijdse en betrokken ontwikkelaar creëren we plekken waar mensen zich echt thuis voelen. Sterker: dat is ons bestaansrecht en houdt ons relevant. We dwingen onszelf innovatief te zijn door slim en creatief om te gaan met elke invloed van buiten – van klimaat tot digitalisering. Door het volle potentieel van nieuwe leef- en werkomgevingen te benutten, helpt Explorius ieder gebied vooruit.
Hoe we dit doen en waar we daarbij over nadenken, delen we graag met je. Heb je ondertussen ideeën of vragen over welzijn en de leefomgeving? Dat ene kopje koffie kan het verschil maken!